ခ်ဴလာလြန္ကြန္တကၠသိုလ္က ရွမ္းျပည္ပညာရပ္ဆိုင္ရာေဆြးေႏြးပြဲ

ဒီတစ္ေခါက္ အလုပ္ကိစၥတစ္ခုနဲ႔ ဘန္ေကာက္ကိုသြားခဲ့ရင္းက ခ်ူလာလြန္ကြန္ တကၠသိုလ္မွာ
က်င္းပတဲ့ ရွမ္းျပည္ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ေဆြးေႏြးပြဲရက္နဲ႔တိုက္ဆိုင္ေနလို႔ အဲဒီကိုတက္ေရာက္ျဖစ္
ခဲ့ပါတယ္။

ကိုယ့္ျပည္တြင္းမွာ ရွမ္းတုိင္းရင္းသားလူမ်ိဳးေတြရဲ့ ဘာသာစကား၊ ရိုးရာဓေလ့ေတြကို အရင္
ကတည္းက စိတ္ဝင္တစားရွိျပီးသားဆိုေတာ့ ဒီေဆြးေႏြးပြဲမွာ စာတမ္းသြင္းခ်င္ေပမယ့္ ဒီတစ္ခါ
ေတာ့ တက္ေရာက္သူေနနဲ႔သာ ေရာက္ျဖစ္ခဲ့ရတယ္။

ဘာပဲေျပာေျပာ ဘန္ေကာက္ကိုေရာက္ရင္ အထူးသျဖင့္ စာေရးသူတို႔လို အမ်ိဳးသမီးေတြအ
တြက္ မသြားမျဖစ္သြားၾကတဲ့ေနရာေတြက Shopping Mall ေတြမွာ ေစ်းဝယ္ထြက္ၾကတာက
မ်ားတယ္ေလ။

အခု အဲဒီလိုေနရာေတြကို လံုးဝမေရာက္ခဲ့ဘဲ ကိုယ့္အတြက္ေရာ ကိုယ့္တိုင္းရင္းသား ဘာသာ
စကားေတြအတြက္ပါ အက်ိုးရွိေစမယ့္ ဒီလိုကြန္ဖရင့္ကိုတက္ေရာက္ခဲ့ရေတာ့ ေရာက္ရက်ိဳးပို
နပ္တယ္လို႔ ဆိုနိုင္သလို ပိုက္ဆံအကုန္လည္း သက္သာခဲ့တာေပါ့။

ကြန္ဖရင့္က်င္းပရက္ကေအာက္တိုဘာ ၁၅ နဲ႔ ၁၆ ႏွစ္ရက္ထဲပါ။

အဲဒီႏွစ္ရက္အတြင္းကို ရွမ္းဘာသာစကား၊ ရိုးရာဓေလ့ ယဥ္ေက်းမႈေတြနဲ႔ဆိုင္တဲ့ စာတမ္းေပါင္း
၄၁ေစာင္ ဖတ္ၾကားတင္သြင္းၾကတာကိုေတြ႔ရပါတယ္။ ေဆြးေႏြးပြဲျဖစ္ေျမာက္ေရးအတြက္ အဓိ
က စပြန္ဆာေပးတဲ့ အဖြဲ႕ကေတာ့ ခ်ူလာတကၠသိုလ္ရဲ့ အာရွပညာရပ္ဆိုင္ရာဌာနႀကီးရဲ့
ဥေရာပ-အာရွ ရုံးကျဖစ္ပါတယ္။





ဒီဘာသာရပ္ဆိုင္ရာေဆြးေႏြးပြဲေလးကို တက္ေရာက္လိုက္မွ ျမန္မာကိုကမၻာက စိတ္ဝင္တစားျဖစ္ေစတဲ့အခ်က္ေတြထဲမွာ ဒီလို စာေပ ယဥ္ေက်းမႈ ျမင့္မားတဲ့ တိုင္းရင္းသားလူမ်ိုးေတြရဲ့ ဘာသာစကားနဲ႔ ဓေလ့ေတြေၾကာင့္ေရာဆိုတာကို ပိုျပီးသတိထားလာမိရပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ေျမပံုထဲမွာ ၾကည့္လိုက္ရင္ ရွမ္းျပည္နယ္ဟာ ျပည္နယ္ေတြထဲမွာ အႀကီးဆံုးျပည္နယ္ႀကီးတစ္ခုအျဖစ္ ျမင္ေတြ႔ရမွာပါ။

ဧရိယာစတုရန္းမိုင္ေပါင္း ၆၁၀၉၀ရွိျပီး ျမန္မာအပါအဝင္ ရွမ္း၊ ပအို့ဝ္၊ ပေလာင္၊ ကခ်င္၊ အင္းသား၊ ဓႏု၊ ဝ၊ လားဟူ၊ မူေဆး၊ ေကာ္၊ ေတာင္ရိုး၊ မိုင္းသာ(ရွမ္းတရုတ္)၊ ပေဒါင္(ကယမ္း)၊ ယင္း၊ ခံ(ဂံု)၊ လိ၊ လမ္း၊ ကယား၊ စန္ထို၊ လီေရွာ၊ ယင္းၾကား၊ ယင္းနက္၊ ကိုးကန္႔၊ ေျမာင္ဇီ၊ ထိုင္းေန(ရွမ္းတရုတ္)၊ ယြန္း ႏွင့္ ယြန္းအနြယ္ဝင္မ်ားဆိုျပီး အဓိကမွီတင္းေနထိုင္ၾကပါတယ္။

ဒါေတြအျပင္ တျခားတိုင္းရင္း သားလူမ်ိဳးေတြကိုလည္း ေတြ႔ရွိနုိင္ပါေသးတယ္။ ျပည္နယ္အေနနဲ႔လည္း အႀကီးဆံုးျပည္နယ္ႀကီးတစ္ခု၊ လူမ်ိုးႏြယ္ေတြလည္းစံုလင္ ေတာ့ ဘာသာစကားနဲ႔ယဥ္ေက်းမႈအတြက္ ေလ့လာလို႔မကုန္နုိင္ေလာက္ေအာင္ စိတ္ဝင္စားစရာေတြနဲ႔ ျပည့္ႏွက္ေနတဲ့ ျမန္မာျပည္ရဲ့ တန္ဖိုးထားစရာ ေဒသေလးတစ္ခုေပါ့။

ဒါေၾကာင့္ အခုလို နုိင္ငံတကာအဆင့္မွီ ပညာရပ္ဆိုင္ရာေဆြးေႏြးပြဲႀကီးအျဖစ္ ခ်ူလာလြန္ကြန္တကၠသိုလ္မွာ က်င္းပတာေတြ႔ရလို႔ ကိုယ့္ေသြးခ်င္း တုိင္းရင္းသားေတြအတြက္ ပီတိစိတ္ နဲ႔ ဂုဏ္ယူစိတ္ ႏွစ္မ်ိုးကို တစ္ျပိုင္တည္းခံစားခဲ့ရပါတယ္။



တက္ဖူးသမွ် ပညာရပ္ဆိုင္ရာေဆြးေႏြးပြဲေတြထဲမွာေတာ့ စာတမ္းအေစာင္ေရအနည္းဆံုး ကြန္းဖရင့္ေလးတစ္ခုလို႔ ဆိုရမွာပါ။ က်င္းပရက္ႏွစ္ရက္အတြင္းကုိ ၄၁ေစာင္သာ တင္သြင္းဖတ္ၾကားနိုင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ရွမ္းတိုင္းရင္းသားေတြရဲ့ ဘာသာစကား ယဥ္ေက်းမႈ နဲ႔ စာေပဆိုင္ရာေတြကို အေတာ္ေဒါင့္ေစ့ေအာင္ တင္ျပသြားနိုင္တာကို ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။

ခ်ူလာတကၠသိုလ္ဝင္းႀကီးထဲကို ဝင္လိုက္ျပီး ကြန္းဖရင့္ခန္းမႀကီးကို မေရာက္ခင္ကပဲ ရွမး္ရိုးရားအဝတ္အစားေတြ ရွမ္းျပည္နယ္ကထြက္တဲ့ ရိုးရာအသံုးအေဆာင္ပစၥည္း ေတြကို ခင္းက်င္းျပသထားတဲ့ စားပြဲရွည္ေလးေတြက ႀကိဳဆိုလို႔ေနတယ္ေလ။ အစီအစဥ္စာအုပ္အရ အခမ္းအနားစတင္က်င္းပခ်ိန္က ေအာက္တိုဘာလ ၁၅ရက္ မနက္ရွစ္နာရီခြဲကတည္းကပါ။

ဒါေပမယ့္ စာေရးသူတို႔ေရာက္သြားခ်ိန္က ဆယ္နာရီထိုးခါနီး ေကာ္ဖီေသာက္ နားတဲ့အခ်ိန္ေပါ့။ စာတန္းအမ်ိုးအစားေတြကို Panel ဆယ္ခုခြဲျပီး စနစ္တက်က်င္းပပါတယ္။ ရွမ္းဘာသာစကားနဲ႔ စာေပဆိုင္ရာက႑၊ ရွမ္းလူမ်ိုးေတြရဲ့ ဓေလ့ နဲ႔ ရိုးရာယံုၾကည္ကိုးကြယ္မႈဆိုင္ရာက႑၊ ရွမ္းအကၡရာစာအေရးအသားပိုင္းဆိုင္ရာက႑၊ ရွမ္းလူမ်ိုးေတြရဲ့ အႏုသုခုမလက္ရာ၊ ဒ႑ာရီပံုျပင္ နွင့္ ဗုဒၶဘာသာယံုၾကည္ကိုးကြယ္မႈဆိုင္ရာက႑၊ ရွမ္းရိုးရာေက်းလက္ေတးဂီတဆိုင္ရာက႑ေတြ အျပင္ ထိုင္းနိုင္ငံေရာက္ ရွမ္းတိုင္းရင္းသားအဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ့ ဘဝေနထိုင္မႈအေနအထားက႑ဆိုျပီး ရႈေထာင့္စံုကို ထင္ဟပ္ျပထားတဲ့ သုေတသနစာတမ္းေတြအျဖစ္ စိတ္ဝင္စားဖြယ္တင္ျပၾကပါတယ္။





ေန႔လည္ထမင္းစားနားေတာ့လည္း တက္ေရာက္လာၾကတဲ့ သူေတြကို ရွမ္းထမင္းဟင္း အခ်ိဳပြဲေတြနဲ႔တည္ခင္းဧည့္ခံပါတယ္။ မဟာ ခ်ူလာလြန္ကြန္ခန္းမႀကီးရဲ့ အျပင္ဖက္မွာေတာ့ ရွမ္းရိုးရာအစားအေသာက္၊ ရိုးရာတိုင္းရင္းေဆးေတြ၊ ဝတ္စံုနဲ႔အသံုးအေဆာင္ေတြ၊ ရွမ္းအကၡရာ စာနဲ႔ ေရးသားထားတဲ့ အင္းဝေခတ္ေလာက္က ေပ ပုရပိုက္မူေတြသာမက ဒီဖက္ေခတ္ ရွမ္းလူမ်ိုးေတြထဲက အနုပညာနယ္မွာ ေအာင္ျမင္ေက်ာ္ၾကားခဲ့သူေတြရဲ့ သီခ်င္းေခြစာအုပ္၊ ကိုယ္ေရးမွတ္တမ္း စတာေတြကိုပါ ခင္းက်င္းျပသ ထားနုိင္တာကိုလည္း ေတြ႔ခဲ့ရပါတယ္။

အဆိုေတာ္ စိုင္းထီးဆိုင္၊ စိုင္းဆိုင္ေမာဝ္တို႔ရဲ့ သီခ်င္းေပါင္းခ်ုပ္ စီဒီ နဲ႔ စာအုပ္ေတြ၊ ေတးေရးဆရာ စိုင္းခမ္းလိတ္ေရးသမွ် ေတးေရးစာအုပ္ေတြ၊ တျခားရွမး္လူမ်ိုးေတြ သီဆိုထားၾကတဲ့ သီခ်င္းေခြေတြကိုလည္း ျပသထားပါတယ္။

ရွမ္းျပည္နယ္ရြာေလးေတြက လြမ္းေမာဖြယ္ရႈေမွ်ာ္ခင္းပန္းခ်ီကားေတြ ရွမ္းရိုးရာအိမ္ေလးေတြကို ႏွီးေခ်ာဖ်ာ ေကာက္ရိုးေလးေတြနဲ႔ ျပုလုပ္ပံုေဖာ္ေဆာက္လုပ္ထားတဲ့ ခ်စ္စရာရိုးရာအိမ္ေလးေတြကိုလည္း သီးသန္႔ခင္းက်င္းျပသထားတာက ဒီေဆြးေနြးပြဲေလးကို ပိုျပီးျပည့္စံုသြားေစတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ စာေရးသူကေတာ့ ဖတ္ၾကားတင္သြင္းၾကတဲ့ စာတမ္းေတြထက္ ခင္းက်င္းျပသထားမႈအပိုင္းနဲ႔ ေဖ်ာ္ေျဖေရးအပုိင္းကို ပိုႀကိဳက္မိတယ္။

ရွမ္းမေလးေတြရဲ့ ရွမ္းရိုးရာအကအလွေတြ ရွမ္းအမ်ိုးသားႀကီး ေတြရဲ့ ဗံုရွည္တီးျပီး ရွမ္းအကနဲ႔ ေဖ်ာ္ေျဖေပးတာေတြ ဓားသိုင္းအကေတြကို တစ္ခုျပီးတစ္ခု ေဖ်ာ္ေျဖေပးတာကိုၾကည့္ေနရင္း အင္းေလးေဖာင္ေတာ္ဦးဘုရားပြဲတို႔ ေတာင္ႀကီးတန္ေဆာင္တိုင္မီးပံုးပ်ံပြဲေတြထဲကို ေရာက္သြားသလိုခံစားခဲ့ရတာေပါ့။

ဒါေတြအျပီး ေကာ္ဖီေသာက္နားခ်ိန္က်မွ ဘန္ေကာက္ကိုေရာက္ေနပါလားလို႔ သတိျပန္ဝင္လာေတာ့မွ ေၾကာင္ေတာင္ေတာင္ႀကီးျဖစ္သြားရတယ္ေလ။

ျမန္မာျပည္မွာဆိုရင္ေတာ့ ရွမ္းဘာသာရပ္ကို စစ္ကိုင္း-မံုရြာကားလမ္းေပၚ ကန္႔တလူဘုရားနားေလးက ရြာသစ္ႀကီး တိုင္းရင္းသား ဘာသာစကား ဖြံ့ျဖိုးေရးတကၠသိုလ္မွာ သင္စာအျဖစ္ ျပဌာန္းသင္ၾကားေပးေနတာကို ေလ့လာၾကားသိဖူးပါတယ္။



ကိုယ့္ျပည္တြင္းမွာလည္း အခုလိုစာႀကီးေပႀကီးရွိျပီး ယဥ္ေက်းမႈႀကီးမားတဲ့ တိုင္းရင္းသားဘာသာစကားနဲ႔ စာေပပညာရပ္ဆိုင္ရာ ေဆြးေႏြးပြဲေတြကို အိမ္ရွင္အျဖစ္ က်င္းပေပးနုိင္ခဲ့ရင္ အခုကြန္းဖရင့္ထက္ကို အခ်က္အလက္စံုစံုလင္လင္ ပိုေတြ႔နုိင္မယ္လို႔ထင္ပါတယ္။

သက္ဆိုင္ရာ တိုင္းရင္းသားေတြလည္း လာေရာကေတြ႔ဆံုၾကရင္း စာေပ ယဥ္ေက်းမႈခ်င္းလည္း ပိုျပီးဖလွယ္နိုင္ၾကမွာပါ။ ဒါေတြကို စိတ္ဝင္တစားရွိတဲ့ ကမၻာအရပ္ရပ္က ပညာရွင္ေတြအတြက္လည္း အက်ိဳးရွိနိုင္တာေပါ့။

ဒီ ပထမအႀကိမ္ ရွမ္းျပည္ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ေဆြးေႏြးပြဲေလးဟာ ရက္နည္းနည္းနဲ႔ စာတမ္းအေရအတြက္နည္းေပမယ့္ လုပ္သေလာက္ အက်ိုးမ်ားေစတဲ့ပြဲေလးတစ္ခုအျဖစ္ ေကာက္ခ်က္ခ်ရမွာပါ။ ကမၻာအရပ္ရပ္မွာရွိေနတဲ့ ရွမ္းအသိပညာရွင္ေတြ အတတ္ပညာရွင္ေတြ လာေရာက္ေပါင္းစံုတင္ျပၾကတဲ့ ပြဲေလးျဖစ္လို႔ ဒီအခမ္းအနားေလးျဖစ္ေျမာက္ေအာင္ ႀကိုးစားေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကတဲ့ ေသြးခ်င္ရွမ္း တုိင္ရင္းသားေတြကိုယ္စား ပီတိပြားခဲ့ျပီး ဂုဏ္ယူဝမ္းေျမာက္ခဲ့ရပါတယ္။ ရွမ္းတုိင္းရင္းသားေတြသာမက ကိုယ့္ျပည္တြင္းက စာေပယဥ္ေက်းမႈအခိုင္အမာရွိေနတဲ့ တျခားတိုင္းရင္းသားေတြရဲ့ ပညာရပ္ဆိုင္ရာေဆြးေႏြးပြဲေလးေတြကိုလညး္ အခုလိုက်င္းပေပး နိုင္ရင္ ေကာင္းမွာပဲလို႔ အေတာမသတ္နုိင္တဲ့ေလာဘစိတ္ေလးနဲ႔ ဆႏၵျဖစ္မိျပန္ပါတယ္။

ျဖဴျဖဴဝင္း(ျမန္မာစာ)

ကိုးကား-International Conference, Performing Arts, and Exhibition on "Shan Studies".
15-17 October 2009.
Chulalongkorn University, Bangkok,Thailand.